Dom van leren?

We trainen en leren ons suf. Maakt dat ons echt slimmer en flexibeler? Steken we er veel van op? Een pleidooi voor vernieuwing. En bemoeienis, door de or.

Hebben we net Six Sigma, SMART en Lean onder de knie, daar komt Scrummen en Agile om de hoek. Weer een certificaat, al dan niet met een Black Belt, die je ook bij de betere gevechtsport kunt behalen. Maakt bestaande scholing medewerkers future proof? En welke rol wil je als ondernemingsraad spelen wat betreft scholing in het bedrijf?

Future proof

Het opleidingsplan valt niet voor niets onder het instemmingsrecht in de WOR. Want scholing, jezelf kunnen ontwikkelen, is van groot belang in een wereld die voortdurend verandert. Hoe die wereld verandert is moeilijk te voorspellen, dus hoe zorg je dan ervoor dat je de scholing ontvangt die je toekomstbestendig maakt? Scholing vanuit het bedrijf is gericht op de markt, de vraag van de klanten en de technische ontwikkelingen. Het gaat vaak om wat er nu gebeurt en wat nu nodig is. Dat leidt tot veel standaard training en scholing. De scholing voldoet aan een zekere standaard, zodat het bedrijf aan normen kan voldoen als bijvoorbeeld ISO. Het wordt vaak als een verplicht nummer ervaren door diegenen die de scholing volgen: er moet nu eenmaal aan worden voldaan. Een or zal er niet meteen warm voor lopen om zich hiermee te bemoeien.

Is standaardisering beter?

De vraag is of standaard scholing nog het antwoord is op toekomstontwikkelingen en geschikt om medewerkers future proof te maken voor de arbeidsmarkt. Ken Robinson* noemt drie uitgangpunten bij leren:

• Mensen zijn verschillend
• Mensen zijn van nature nieuwsgierig
• Mensen zijn fundamenteel creatief, en verbeelding leidt tot beweging.

Deze uitgangspunten passen niet in standaardisering. Het is al langer een debat in onderwijsland: er lijkt meer gefocust te worden op testen en scores dan op het werkelijke leren, het ontwikkelen van het individu. Datzelfde zie je in het aanbod dat in bedrijven gestimuleerd of gefinancierd wordt. Centraal aangestuurd door hrm, centraal ingekocht en opgelegd. Het beleidsmiddel ‘een leven lang leren’ had als uitgangpunt dat mensen zich zouden blijven ontwikkelen, zodat ze makkelijker kunnen schakelen en ander werk oppakken. Op die wijze zou er altijd een plek zijn voor medewerkers op de arbeidsmarkt, al dan niet bij de huidige werkgever. Het standaard leren heeft daar niet zoveel mee te maken. Robinson noemt leren een individueel proces dat door een vakkundige leraar gegeven moet worden. So much voor e-learning zou je denken, wat toch als het nieuwe leren wordt gepromoot.

E-learning

E-learning is een hulpmiddel in het onderwijs. Het kan gestandaardiseerd worden aangeboden of gepersonaliseerd. E-learning gaat via je computer en kent grote verschillen, bijvoorbeeld in de skills die het vraagt van de gebruiker. Het voordeel ervan is dat je niet naar een klaslokaal hoeft, en je kunt het elk moment doen. Bij het taleninstituut Regina Coeli (ook wel ‘de Nonnen in Vught’), hebben ze deze werkwijze goed opgepakt en onderdeel gemaakt van hun leermethode. Koningin Maxima leerde hier haar voortreffelijke Nederlands. Intensief individueel leren in maatwerk gegoten. Met e-learning-resultaten die worden teruggekoppeld naar een docent. Die het bijvoorbeeld gebruikt in de 1-op-1-lessen. Leren staat of valt immers met goede begeleiding en het aanboren van de nieuwsgierigheid. Wanneer e-learning bijdraagt aan maatwerk voor iedereen, is het van grote toegevoegde waarde. Hierbij wordt vaak gaming (computerspelletjes) ingezet om het leren speels en uitdagend te maken. Het kan echter persoonlijke aandacht niet compleet vervangen. Zelfs een webinar (waar je online vragen kunt stellen en antwoord krijgen) kan hierin tekortschieten. Informatieoverdracht is niet hetzelfde als leren stimuleren.

Dommer door leren

Als leren is gereduceerd tot een standaard aanbod waaraan je nu eenmaal moet voldoen wegens bijvoorbeeld certificering, leidt het niet tot slimmere mensen die op hun toekomst zijn voorbereid, maar eerder tot dommere mensen die hun baan gaan verliezen. Dat is nogal een stevige stelling, maar niet zonder reden. De meerwaarde van menselijk handelen in het toekomstige arbeidsproces hangt af van je motivatie om te leren en of je jezelf weet uit te dagen in het ter discussie stellen van vanzelfsprekendheden. Een prachtige manier om te leren over nieuwe ontwikkelingen is door op YouTube naar Ted Talks te kijken. Eddie Obeng, Ricardo Semler, Ken Robinson en andere sprekers herhalen het gegeven dat de toekomst van ons vraagt dat we sneller schakelen dan voorheen, en dat we onze (lineaire) waarheden uit het verleden ter discussie durven te stellen.

Het artikel werd geplaats in: OR informatie 2016 nr. 68
Ga naar OR magazine