Een Jumbo Keuze

Kiezen voor de baas of voor de vakbond lijkt de kwestie, toch ligt het wat genuanceerder. Wat is het onderliggende vraagstuk waar bedrijven en vakbonden momenteel tegen aanlopen. Is strijd tussen ondernemingsraden en de vakbeweging dan het nastreven waard? Wat is wijsheid?

In het Rijnlandse model, ook wel het poldermodel genoemd, is altijd gekozen voor professionele onderhandelaars die de primaire arbeidsvoorwaarden, dus loon, gesteund door cao-wetgeving mogen onderhandelen. De vakbond is een belangenbehartiger betaalt door de leden en komt op voor de belangen van de leden. Op die manier kan zij onafhankelijk onderhandelen. De leden oefenen hun invloed op het vakbondsbeleid uit door het ledenparlement, en beïnvloeden zo arbeidsverhoudingen in Nederland en door hun internationale netwerk ook ver buiten de landsgrenzen.

Tenminste idealiter zou dit het geval zijn. Femke Halsema nam ooit stelling in dit debat omdat zij vond dat het draagvlak voor de vakbonden steeds kleiner werd en het toch van belang is om alle medewerkers mee te laten stemmen over de arbeidsvoorwaarden.

Het dilemma bij die stelling voor zowel werkgevers- als werknemersorganisaties was, dat er geen model achter zat wat de onafhankelijkheid en deskundigheid van de onderhandelaars garandeert.

Dat de vakbonden aan positie verliezen is een feit, dat geven de ledenaantallen aan. Zelfs de grote fusie van FNV, de grootste vakbond in Nederland, kan dit euvel niet verbergen. Het draagvlak neemt af, en blijf je dan wachten tot je zelf niet meer van belang bent of ga je investeren in nieuwe verhoudingen?

De basis voor iedereen die de belangen behartigt van en voor anderen, ligt bij het vertrouwen wat die ander heeft in jou als belangenbehartiger. Als dat vertrouwen om welke reden dan ook verdwijnt, dat is ook zichtbaar in de politiek, dan gebeuren er onverwachte zaken. Daar kun je over treuren of je kunt erop inspelen.

Voor onderhandelen geldt wel; het is een vak. Goed onderhandelen kent twee belangrijke kenmerken, verder kijken dan je eigen bedrijf, en de kunst van het onderhandelen verstaan en/of  je vakkundig laten bijstaan. Dat kan alleen als de voorwaarden goed geregeld zijn.

Wil je als werkgever een ander model, dan moet het niet alleen over het korte termijn resultaat of conflict gaan, maar dan moet je het ook aandurven om over een nieuw model te spreken. Nederland is nog steeds het land met de minste stakingen en de hoogste arbeidsrust, dus of een ander model meer oplevert voor bedrijven is de vraag of de uitdaging.